Oscar Wilde

Oscar Wilde (1854-1900) a oa ur c'hoarivaour, ur romantour hag ur barzh iwerzhonat saoznek da vare ar rouanez Victoria (1819–1901, ren 1837–1901).

Oscar Wilde e 1892

34 Tite Street, London

Brudet eo hiziv c'hoazh dre e skridoù, hogen en e gaozioù dreist-holl ez anadas e ijin. Kollet eo bet e gomzoù, biskoazh ne aozas e vuhezskrid, met e lizheroù a ziskouez e oa unan eus lemmañ speredoù an XIXvet kantved. Gant e bluenn likant e skrivas en un doare skañv diwar-benn dodennoù sirius. Adalek e yaouankiz e roas e soñj a-zivout e vuhez hag e labour, kenderc'hel a reas e-pad ar bloavezh ma voe en Amerika o kelenn (1884), betek ar mare ma voe brudet-bras, e deroù ar bloavezhioù 1890 ; da neuze e kenskrive gant kalz uhelidi er bedoù arzel, lennegel ha politikel. Diskaret e voe e 1895, prosez a voe, toullbac'het e voe : biskoazh avat ne gollas Oscar Wilde e vousfent.

Aktourien

Ker chañsus eo an aktourien. Gallout a reont dibab c'hoari en un drajedienn pe ur gomedienn, gouzañv pe zihuediñ, c'hoarzhin pe skuilhañ daeroù. Disheñvel eo avat er vuhez wirion. An darn vuiañ eus ar wazed hag ar merc'hed zo rediet da c'hoari rolloù n'int ket perzhek evito. Ar bed zo ul leurenn, met ar pezh zo tutaet fall.

— Actors are so fortunate. They can choose whether they will appear in tragedy or in comedy, whether they will suffer or make merry, laugh or shed tears. But in real life it is different. Most men and women are forced to perform parts for which they have no qualifications. The world is a stage, but the play is badly cast.

Arc'hant

Gwell eo kaout ur c'horvoder padus eget bout boemus.

— It is better to have a permanent income than to be fascinating.

Arzoù

An arzourien wirion ne reont van ebet eus an arvesterien. Evito n'eus ket eus an arvesterien.

— A true artist takes no notice whatever of the public. The public are to him non-existent.

An dra bennañ hag a laka ar vuhez da c'hwitadenn war dachen an arzoù eo an dra hag a ro d'ar vuhez he surentez hudur — ar fed ma ne c'heller nepred adkemer rik an hevelep from.

— The chief thing that makes life a failure from the artistic point of view is the thing that lends to life its sordid security — the fact that one can never repeat exactly the same emotion.

Arsa, en arzoùemañ kevrin ar vuhez.

— Well, the secret of life is in art.

Bout mistri war an arvesterien eo labour an arzoù. Arabat eo d'an arvesterien bout mistri war labour an arzoù.

— The work of art is to dominate the spectator. The spectator is not to dominate the work of art.

Bout un ampoezoner ne sav ket enep yezh plaen an den. Vertuzioù ar gêr n'int ket diazezoù gwirion an arz.

— The fact of a man being a poisoner is nothing against his prose. The domestic virtues are not the true basis of art.

Brav eo al labour arzel dre vout ar pezh n'eo biskoazh bet an arzoù ; hag e vuzuliañ dre reol an dremened zo e vuzuliañ dre ur reol ez eo e barfeted wirion e keñver he asked.

— The work of art is beautiful by being what art never has been; and to measure it by the standard of the past is to measure it by a standard on the reflection of which its real perfection depends.

En ur mare divalav-mezh ha fur ez amprest an arzoù, n'eo ket digant ar vuhez, an eil re digant ar re all ne lavaran ket.

— In a very ugly and sensible age the arts borrow, not from life, but from each other.

Gouzout pennaennoù an arzoù meur zo gouzout pennaennoù an holl arzoù.

— To know the principles of the highest art is to know the principles of all the arts.

N'eus ket a wirionez hollek en arzoù. Ur wirionez en arzoù eo ar pezh a vez gwir e eneb ivez.

— In art there is no such thing as a universal truth. A truth in art is that whose contradictory is also true.

Plijus eo sellout ouzh ar skeudennoù arnevez, hep mar ebet. Da nebeutañ, ouzh lod anezho. Ne c'heller ket bevañ ganto avat ; re speredek int, re ziogelus, re gefredel. Re anat eo o ster ha re fraezh e vez displeget o hentenn. E berr amzer e peurgomprener ar pezh o deus da lavarout, hag e troont da gen borodus hag anaoudeien.

— Modern pictures are, no doubt, delightful to look at. At least, some of them are. But they are quite impossible to live with; they are too clever, too assertive, too intellectual. Their meaning is too obvious and their method too clearly defined. One exhausts what they have to say in a very short time, and then they become as tedious as one's relations.

Brezel

Keit ha ma vo lakaet ar brezel da fallakr e vo bepred boemus. Pa vo bet lakaet da vil e paouezo da vout deuet mat gant an dud.

— As long as war is regarded as wicked it will always have a fascination. When it is looked upon as vulgar it will cease to be popular.

Buhez

A-wechoù e ranker dibab etre bevañ ar vuhez klok, en he fezh, penn-da-benn, pe stlejañ un doare buhez faos, tanav, war ziskar a vez gourc'hemennet pilpous gant ar bed.

— There are moments when one has to choose between living one's own life fully, entirely, completely, or dragging out some false, shallow, degrading existence that the world in its hypocrisy demands.

An darn vuiañ eus an dud a saotr o buhez gant un arallgarouriezh klañvus ha divoder.

— The majority of people spoil their lives by an unhealthy and exaggerated altruism.

An ene a vez ganet kozh, met yaouankaat a ra. Setu komedienn ar vuhez. Ar c'horf a vez ganet yaouank, met koshaat a ra. Setu trajedienn ar vuhez.

— The soul is born old, but grows young. That is the comedy of life. The body is born young, and grows old. That is life's tragedy.

An oberoù eo an darvoudoù skrijus kentañ er vuhez, ar gerioù eo an eil. Marteze ez eo ar gerioù an hini gwashañ. Didruez eo ar gerioù.

— Actions are the first tragedy in life, words are the second. Words are perhaps the worst. Words are merciless.

Ar vuhez a zalc'h ur melezour e-tal an arz, hag eilañ ar ra ur patrom iskis bet ijinet gant livourien pe gizellerien pe lakaat a ra da wirion ar pezh a zo bet hunvreet dre faltazi.

— Life holds the mirror up to art, and either reproduces some strange type imagined by painter or sculptor or realises in fact what has been dreamed in fiction.

Ar vuhez ne vez ket renet dre youl pe vennozh. Ar vuhez zo un afer a nervennoù ha gwiadoù ha kelligoù savet gorrek, ma kuzh ar soñj ha ma hunvre an entan.

— Life is not governed by will or intention. Life is a question of nerves and fibres and slowly built-up cells, in which thought hides itself and passion has its dreams.

Hiziv an deiz e hañval an dud gwelet ar vuhez evel ur brokerezh. Ur brokerezh n'eo ket. Ur sakramant eo. Ar garantez eo he uhelvennad. An aberzh eo he furidigezh.

— Nowadays people seem to look on life as a speculation. It is not a speculation. It is a sacrament. Its ideal is love. Its purification is sacrifice.

Karit an arz evit ar pezh eo ha neuze kement tra a vankit a vo ouzhpennet deoc'h. An deoliezh-mañ ouzh ar gened hag ouzh ar c'hrouiñ traoù brav eo arnod an holl sevenadurioù meur ; bez' ez eo ar pezh a laka buhez pep keodedad da sakramant ha neket da vrokerezh.

— Love art for its own sake and then all things that you need will be added to you. This devotion to beauty and to the creation of beautiful things is the test of all great civilisations; it is what makes the life of each citizen a sacrament and not a speculation.

Nag un druez eo ne gemeromp hor c'hentelioù er vuhez nemet pa vezont didalvez dimp.

— What a pity that in life we only get our lessons when they are of no use to us.

Pa voulc'h an den kas ur vuhez nevez-flamm e vez rekis en defe predoù fonnus ha reoliek.

— When one is going to lead an entirely new life one requires regular and wholesome meals.

Perak e komzit ken vil a-zivout ar vuhez ? Abalamour ma soñj din ez eo ar vuhez un dra re bouezus en holl evit ma vefe komzet sirus diwar he fenn.

— Why do you talk so trivially about life? Because I think that life is far too important a thing ever to talk seriously about it.

Re abred e oar ar wazed a-zivout ar vuhez ; re ziwezhat e oar ar merc'hed a-zivout ar vuhez — aze emañ an diforc'h etre ar wazed hag ar baotred.

— Men know life too early; women know life too late - that is the difference between men and women.

Re verr eo devezhioù an den evit ma kemerfe karg doanioù unan all war e zivskoaz. Pep den a vev e vuhez-eñ, hag a bae e briz-eñ evit he bevañ. An druez nemeti eo e ranker paeañ ken alies evit ur fazi hepken. Ret eo paeañ ha paeañ arre hag adarre, e gwirionez. Nepred ne serr an Tonkadur e gontoù en e zarempredoù gant mab-den.

— One's days are too brief to take the burden of another's sorrows on one's shoulders. Each man lives his own life, and pays his own price for living it. The only pity is that one has to pay so often for a single fault. One has to pay over and over again, indeed. In her dealings with man Destiny never closes her accounts.

Ret e vije kenduiñ gant al levenez, ar gened, liv ar vuhez. Seul nebeutoc'h a lavarer a-zivout poanioù ar vuhez, seul welloc'h.

— One should sympathise with the joy, the beauty, the colour of life. The less said about life's sores the better.

Spontus eo ar vuhez. Ren a ra warnomp, ne renomp ket warni.

— Life is terrible. It rules us, we do not rule it.

Traoù disheñvel eo ar vuhez foran hag ar vuhez prevez. Disheñvel eo o lezennoù hag e fiñvont war linennoù disheñvel.

— Public and private life are different things. They have different laws and move on different lines.

Tremen a reomp hon devezhioù, pep hini ac'hanomp, o klask war-lerc'h kevrin ar vuhez.

— We spend our days, each one of us, in looking for the secret of life.

Buhezegezh

Aliañ a vez atav droch, met marvus eo reiñ un ali mat.

— It is always a silly thing to give advice, but to give good advice is fatal.

An emgarantez n'eo ket bevañ evel ma venner bevañ, goulenn digant ar re all bevañ evel ma venner bevañ eo ; hag ar brokusted zo lezel an dud all en o unan, na emellout ganto.

— Selfishness is not living as one wishes to live, it is asking others to live as one wishes to live: and unselfishness is letting other people's lives alone, not interfering with them.

Ar blijadur eo amprou an Natur, he arouez a asant. Atav e vezomp mat pa vezomp eürus, hogen ne vezomp ket atav eürus pa vezomp mat.

— Pleasure is Nature's test, her sign of approval. When we are happy we are always good, but when we are good we are not always happy.

Ar filistined hepken a glask priziañ ur bersonelezh dre amprou displet ar c'henderc'hañ.

— It is only the Philistine who seeks to estimate a personality by the vulgar test of production.

Ar splet nemetañ e c'hoari gant an tan eo ne vezer nepred suilhet. An dud ha na ouzont ket c'hoari gant an tan eo a vez losket.

— The one advantage of playing with fire is that one never gets even singed. It is the people who don't know how to play with it who get burned up.

Atav e vez un dra bennak drouk-kenañ e trajedioù an dud all.

— There is always something infinitely mean about other people's tragedies.

Ar goulennoù ne vezont morse distek ; ar respontoù a vez a-wechoù.

— Questions are never indiscreet; answers sometimes are.

Ar skiant-prenet eo an anv a vez roet gant an holl dud d'o fazioù.

— Experience is the name everyone gives to their mistakes.

Atav e talvez ar boan ober ur goulenn, petra bennak ma ne dalvez ket atav respont da unan.

— It is always worth while asking a question, though it is not always answering one.

Daou zarvoud skrijus hepken zo er bed. An eil eo na gaout ar pezh a c'hoantaer, hag egile eo e gaout. An hini diwezhañ eo an hini gwashañ-holl — un darvoud skrijus da vat eo an hini diwezhañ.

— In this world there are only two tragedies. One is not getting what one wants, and the other is getting it. The last is much the worst — the last is a real tragedy.

Difur eo kavout arouezioù e kement tra a weler. Lakaat a ra ar vuhez da vout re leun a spontoù.

— It is not wise to find symbols in everything that one sees. It makes life too full of terrors.

Gwalleurioù a c'hall an den gouzañv, eus an diavaez e teuont, gwallzarvoudoù int. Doaniañ diwar e fazioù avat — a ! aze emañ flemm ar vuhez.

— Misfortunes one can endure, they come from outside, they are accidents. But to suffer for one's faults — ah! there is the sting of life.

Gwechall, den ebet ne embanne bout gwelloc'hik eget an amezeg. E gwirionez, bout gwelloc'hik eget an amezeg a veze lakaet da vil-kenañ hag a renk etre. Hiziv an deiz, gant hor sorc'henn arnevez evit ar vuhezegezh, ez eo ret d'an holl diskouez bout ur pimpatrom a buridigezh, a zivreinusted, hag an holl seizh vertuz marvus. Ha petra eo an disoc'h ? Kouezhañ a rit evel kilhoù, an eil goude eben.

— In old days nobody pretended to be a bit better than his neighbour. In fact, to be a bit better than one's neighbour was considered excessively vulgar and middle class. Nowadays, with our modern mania for morality, everyone has to pose as a paragon of purity, incorruptibility, and all the other seven deadly virtues. And what is the result? You all go over like ninepins — one after the other.

Kalz e komz an dud a-zivout kened ar fiziañs. War a hañval ne ouzont tra ebet a-zivout kened soutil ar mar. Borodus-tre eo krediñ. Dedennus-kenañ eo bout war var. Bevañ eo bout war evezh, mervel eo en em reiñ da gousket er surentez.

— People talk so much about the beauty of confidence. They seem to entirely ignore the much more subtle beauty of doubt. To believe is very dull. To doubt is intensely engrossing. To be on the alert is to live, to be lulled into security is to die.

Kenduiñ zo mat en holl, met kenduiñ gant poan eo an doare divatañ.

— All sympathy is fine, but sympathy with suffering is the least fine mode.

Mar fell deoc'h kompren an dud all e rankit kreñvaat ho hinielennouriezh.

— If you wish to understand others you must intensify your own individualism.

Mar ne ro ket dimp ar renkadoù izelañ ur skouer vat, da betra an diaoul e servijont ? War a hañval, evel renkad, n'o deus skiant ebet en atebegezh buhezegezhel.

— If the lower classes don't set us a good example, what on earth is the use of them? They seem, as a class, to have absolutely no sense of moral responsibility.

Mard embannit bout mat, ar bed ho laka da sirius. Mard embannit bout fall, ne ra ket. Evel-se emañ amoedigezh sabatuus ar gwellwelerezh.

— If you pretend to be good the world takes you very seriously. If you pretend to be bad it doesn't. Such is the astounding stupidity of optimism.

N'eus netra heñveloc'h ouzh an dinammded eget ur faragouilh.

— Nothing looks so like innocence as an indiscretion.

Neb a chom ar pellañ diouzh e oad en diskouez ar gwellañ.

— He who stands most remote from his age is he who mirrors it best.

Pe gemm zo etre an droukskouer hag ar stranerezh ? O ! Dedennus eo ar stranerezh ! An Istor n'eo nemet stranerezh, met an droukskouer zo stranerezh troet da vorodus gant an divezegezh.

— What is the difference between scandal and gossip? Oh! gossip is charming! History is merely gossip, but scandal is gossip made tedious by morality.

Pebezh boaz vil zo gant an dud hiziv an deiz pa c'houlennont digant un den hag en deus roet ur mennozh dezho hag-eñ eo sirius pe get. N'eus netra sirius war-bouez an entan. Ar c'hefred n'eo ket un dra sirius ha biskoazh n'eo bet. Ur benveg a soner warnañ eo, tra ken. Ar c'hefred saoz eo an doare kefred sirius nemetañ a anavan, ha war ar c'hefred saoz ne son an dislenneien nemet an daboulin.

— Vulgar habit that is people have nowadays of asking one, after one has given them an idea, whether one is serious or not. Nothing is serious except passion. The intellect is not a serious thing and never has been. It is an instrument on which one plays, that is all. The only serious form of intellect I know is the British intellect, and on the British intellect the illiterate always plays the drum.

Tremened an den eo ar pezh eo an den. Diouzh an dezverk-se hepken e rankjed barn an dud.

— One's past is what one is. It is the only way by which people should be judged.

Un dra varvus eo ar muzul. Netra ne ra kement a verzh hag ar reñver.

— Moderation is a fatal thing. Nothing succeeds like excess.

Ur mousc'hoarzh didermen zo kalz skuizushoc'h eget ur c'hriz peurbadus. An eil a skarzh kement gallusted, egile a ginnig mil.

— An eternal smile is much more wearisome than a perpetual frown. The one sweeps away all possibilities, the other suggests a thousand.

Dimeziñ

A-viskoazh em eus soñjet e rankfe ur gwaz hag a venn dimeziñ gouzout pep tra pe netra.

— I have always been of opinion that a man who desires to get married should know either everything or nothing.

E gwirionez ne welan netra romantel e goulenn dimeziñ. Romantel-re eo magañ karantez, met n'eus netra romantel e goulenn an dimeziñ da vat. Ma, gallout a reer bout degemeret. Bez' e vezer peurliesañ, me 'gred. Da neuze e vez echu gant ar birvilh. An amzivin eo anien gwirion an tenergan.

— I really don't see anything romantic in proposing. It is very romantic to be in love, but there is nothing romantic about a definite proposal. Why, one may be accepted. One usually is, I believe. Then the excitement is all over. The very essence of romance is uncertainty.

Hiziv an deiz ez eo dañjerus-kenañ evit ur pried kemer preder gant e wreg dirak an holl. Atav e laka an dud da soñjal e sko ganti pa vezont en o unan. Ken diskredik eo deuet ar bed da gement tra hag a hañval bout ur vuhez eürus en dimeziñ.

— It is most dangerous nowadays for a husband to pay any attention to his wife in public. It always makes people think that he beats her when they're alone. The world has grown so suspicious of anything that looks like a happy married life.

Kendreuzintent eo diazez reizh an dimeziñ.

— The proper basis for marriage is a mutual misunderstanding.

Ugent bloavezh a denergan a laka ur vaouez heñvel ouzh un dismantr ; met ugent vloaz a briedelezh he laka damheñvel ouzh ur savadur foran.

— Twenty years of romance make a woman look like a ruin; but twenty years of marriage make her something like a public building.

Ur gwaz ha ne soñj ket drezañ e-unan ne soñj ket tamm ebet.

— A man who does not think for himself does not think at all.

Ur souezhadenn, plijus pe zisplijus diouzh an degouezh, e rankfe an eured bout evit ur plac'h yaouank. Reiñ aotre dezhi d'en em renkañ he-unan n'eo ket gwall bouezus.

— An engagement should come on a young girl as a surprise, pleasant or unpleasant, as the case may be. It is hardly a matter that she could be allowed to arrange for herself.

Gwirionez

Ar wirionez n'eo ket penn-da-benn an doare tra a lavarer d'ur plac'h vrav, dous ha blizik.

— The truth isn't quite the sort of thing that one tells to a nice, sweet, refined girl.

Ar wirionez zo un dra am bez an dizober anezhañ an abretañ ar gwellañ. Ur boaz fall, a hent all, hag a laka an den deuet fall er c'hlub... gant an izili all. Brasoni a reont eus kement-se. Marteze ez eo.

— The truth is a thing I get rid of as soon as possible. Bad habit, by the way, makes one very unpopular at the club ... with the older members. They call it being conceited. Perhaps it is.

Un dra n'eo ket gwir dre ret abalamour ma 'z eus un den o vervel evitañ.

— A thing is not necessarily true because a man dies for it.

Karantez

Bas da vat eo spered an dud ha na garont nemet ur wech en o buhez. Ar pezh a anvont o lealded hag o fealded a anvan-me morvitellerezh ar boaz pe o diouer a ijin.

— The people who love only once in their lives are really the shallow people. What they call their loyalty and their fidelity I call either the lethargy of custom or their lack of imagination.

Brasoc'h eo kevrin ar garantez eget hini ar marv.

— The mystery of love is greater than the mystery of death.

Nemet e vijed pinvidik ez eo didalvez bout hoalus.

— Unless one is wealthy there is no use in being a charming fellow.

Padus e vez ar c'halonadoù tanav hag ar c'harantezioù tanav. Ar c'harantezioù ha kalonadoù meur a vez distrujet gant o leunder-i.

— Shallow sorrows and shallow loves live on. The loves and sorrows that are great are destroyed by their own plenitude.

Kelennadurezh

Kelennet e vez d'an dud penaos kounaat, nepred ne gelenner dezho penaos kreskiñ.

— We teach people how to remember, we never teach them how to grow.

Na c'houzout tra pe dra diwar-benn hon tud veur zo unan eus elfennoù rekis ar gelennadurezh saoz.

— To know nothing about our great men is one of the necessary elements of English education.

Kened

Ar gened eo an dra nemetañ na c'hall ket an amzer gaouiñ. Ar prederouriezhoù a stlabez evel traezh, ar c'hredennoù a heuilh an eil re ar re all, met ar pezh a zo kenedus zo ul levenez evit pep amzer, ur berc'hennadenn evit ar beurbadelezhen he fezh.

— Beauty is the only thing that time cannot harm. Philosophies fall away like sand, creeds follow one another, but what is beautiful is a joy for all seasons, a possession for all eternity.

Gwell eo bout kenedus eget bout mat, met gwell eo bout mat eget bout divalav.

— It is better to be beautiful than to be good, but it is better to be good than to be ugly.

Kevredigezh

An diarvar mik eo diazez pep droukskouer.

— The basis of every scandal is an absolute immoral certainty.

Atav e vezan enoeet-mik gant ma aferioù-me. Gwell e kavan re an dud all.

— My own business always bores me to death. I prefer other people's.

Atav e vezan o lavarout ar pezh a vefe arabat din lavarout ; evit gwir e lavaran peurliesañ ar pezh a soñjan da vat — ur fazi bras hiziv an deiz. Lakaat a ra an dud war var bras da vout treuzintentet.

— I am always saying what I shouldn't say; in fact, I usually say what I really think — a great mistake nowadays. It makes one so liable to be misunderstood.

Atav gant ar gwellañ mennozhioù e vez graet ar fallañ labour.

— It is always with the best intentions that the worst work is done.

Brient ar binvidien eo an tenergan, n'eo ket micher an dud dilabour. Ar beorien a rankje bout pleustrek ha divarzhek.

— Romance is the privilege of the rich, not the profession of the unemployed. The poor should be practical and prosaic.

Chin ha kunujennus war an dro eo erbediñ an arboell d'ar beorien. Evel aliañ un den marnaoniek da zebriñ nebeutoc'h eo.

— To recommend thrift to the poor is both grotesque and insulting. It is like advising a man who is starving to eat less.

Diskiant eo rannañ an dud etre mat ha fall. Hoalus pe vorodus eo an dud.

— It is absurd to divide people into good and bad. People are either charming or tedious.

Gwastet eo an holl dud hoalus. Kevrin o dedenn eo.

— All charming people are spoiled. It is the secret of their attraction.

Hiziv an deiz e c'heller dreisbevañ pep tra war-bouez ar marv, ha kas pep tra d'an ankounac'h war-bouez ur brud mat.

— One can survive everything nowadays except death, and live down anything except a good reputation.

Kement from devoudet gant an den a zegas un enebour dezhañ. Re eo bout dister evit bout deuet mat gant an dud.

— Every effect that one produces gives one an enemy. To be popular one must be a mediocrity.

N'eo an anaoudeien nemet ur bagad borodus ha n'ouzont nag a-dost nag a-bell penaos bevañ ha n'o deus ket ar bihanañ bondoug a-zivout pegoulz mervel.

— Relations are simply a tedious pack of people who haven't got the remotest knowledge of how to live nor the smallest instinct about when to die.

Na vout a-unan gant an tri c'hard eus Bro-Saoz war pep tra zo unan eus elfennoù kentañ ar vended, ar pezh a zo un eienenn don a frealz en holl vareoù ag entremar speredel.

— To disagree with three-fourths of England on all points is one of the first elements of vanity, which is a deep source of consolation in all moments of spiritual doubt.

N'eus nemet an traoù arnevez a gement a dro da zispredet.

— It is only the modern that ever become old-fashioned.

N'eus netra dañjerusoc'h eget bout re arnevez. Gouest e vezer da dreiñ da zispredet a-daol-trumm.

— Nothing is so dangerous as being too modern. One is apt to grow old-fashioned quite suddenly.

Ne c'heller ket lakaat an dud da vout mat dre ul lezenn a-berzh ar Parlamant — setu aze un dra bennak.

— You can't make people good by act of Parliament — that is something.

Personelezhioù eo, ha neket pennaennoù, a laka ar mare da fiñval.

— It is personalities, not principles, that move the age.

Spontus eo doare an dud hiziv an deiz da bourmen en ur lavarout traoù enep unan bennak a-drek e gein hag a zo gwir penn-da-benn ha penn-kil-ha-troad.

— It is perfectly monstrous the way people go about nowadays saying things against one behind one's back that are absolutely and entirely true.

Un dalvoudegezh zo da dud eürus ar bed, hogen talvoudegezh nac'hel an euzhadennoù hepken. Dislonkañ ha kreskiñ kened ha boemerezh ar re walleürus a reont.

— The happy people of the world have their value, but only the negative value of foils. They throw up and emphasise the beauty and the fascination of the unhappy.

Un dra hepken er bed zo gwashoc'h eget tud o komz diwar ho penn, ha na vout tud o komz diwar ho penn eo.

— There is only one thing in the world worse than being talked about, and that is not being talked about.

Un dra hepken zo gwashoc'h eget an direizhded, ar reizhded hep ur c'hleze en he dorn eo. Fall eo ar gwir hep galloud.

— There is only one thing worse than injustice, and that is justice without her sword in her hand. When right is not might it is evil.

Ur c'hresk, un emdroadur eo ar gwiskamant, hag un arouez pouezus, marteze an hini pouezusañ, eus gizioù, kustumoù ha modoù bevañ pep kantved.

— Costume is a growth, an evolution, and a most important, perhaps the most important, sign of the manners, customs, and mode of life of each century.==Labour==

Lennegezh

A-viskoazh em bez gwall ziskredet diazez an holl gavailhadoù lennegel war bout ur garantez kleñvedel ouzh an adverennoù kig. Kement-se o laka disevenaet trist.

— I have always had grave suspicions that the basis of all literary cliques is a morbid love of meat teas. That makes them sadly uncivilised.

Diskiant eo kaout ur reolenn galet ha strizh a-zivout ar pezh a rankjed lenn pe na lenn. E keñver ar pezh a rankjed na lenn eo tremen an hanter eus ar sevenadur arnevez.

— It is absurd to have a hard and fast rule about what one should read and what one shouldn't. More than half of modern culture depends on what one shouldn't read.

Diwar-benn Shakespeare e c'heller lavarout e voe an hini kentañ o welout talvoudegezh dramael ar porpantoù hag e c'hall ur barr bout hervez ur grinolinenn.

— Of Shakespeare it may be said that he was the first to see the dramatic value of doublets and that a climax may depend on a crinoline.

Drastus e voe an deiz ma kavas an dud ez eo galloudusoc'h ar bluenn eget ar bavezenn hag e c'hall bout lakaet da gen tagus hag un tamm brikenn.

— It was a fatal day when the public discovered that the pen is mightier than the paving-stone and can be made as offensive as a brickbat.

Hiziv ne c'hoarvez nemet ar pezh a zo dilennus.

— Nowadays it is only the unreadable that occurs.

Ral a wech e vez glan ar wirionez, ha gwech ebet ne vez eeun. Borodus-kenañ e vije ar vuhez arnevez mar bije a-hend-all, ha dic'hallus a-grenn e vije al lennegezh arnevez.

— The truth is rarely pure and never simple. Modern life would be very tedious if it were either and modern literature a complete impossibility.

Ur wirionez trist eo, met kollet hon eus skiant ar reiñ anvioù brav d'an traoù. An anvioù zo pep tra. Gwech ebet ne dabutan a-zivout oberoù, a-zivout gerioù hepken e ran. Setu perak ez argarzhan ar realouriezh vil el lennegezh. Ret e vefe rediañ an den hag a ra ur bal eus ur bal da ober gant unan. An dra nemetañ a zellez eo.

— It is a sad truth, but we have lost the faculty of giving lovely names to things. Names are everything. I never quarrel with actions, my one quarrel is with words. That is the reason I hate vulgar realism in literature. The man who could call a spade a spade should be compelled to use one. It is the only thing he is fit for.

Mab-den

An disentidigezh eo vertuz orin mab-den hervez nep piv bennak en deus lennet an Istor. Dre an disentidigezh ez eus bet araokadennoù — dre an disentidigezh hag ar rebellded.

— Disobedience in the eyes of anyone who has read history is man's original virtue. It is through disobedience that progress has been made — through disobedience and rebellion.

An dra nemetañ a ouzer da vat a-zivout natur mab-den eo e kemm.

— The only thing that one really knows about human nature is that it changes.

Arabat e vefe sevel a-du gant tra pe dra. Deroù ar wirionded eo sevel a-du, ha buan e teu ar siriusted da-heul, hag e tro mab-den da vorodus.

— One should never take sides in anything. Taking sides is the beginning of sincerity, and earnestness follows shortly afterwards, and the human being becomes a bore.

Euzhviled eo an holl wazed. An dra nemetañ d'ober eo boueta mat ar geizh. Ur c'heginer mat a ra burzhudoù.

— All men are monsters. The only thing to do is to feed the wretches well. A good cook does wonders.

Ma skiant-prenet eo kerkent ha ma 'z eo kozh a-walc'h an dud da c'houzout gwell ne ouzont tra ebet.

— My experience is that as soon as people are old enough to know better they don't know anything at all.

Mab-den zo ur boud gant un dekmiliad a vuhezioù ha santadoù diniver, ur c'hrouadur kemplezhek ha liesstumm hag a zoug ennañ hêrezhioù iskis a soñj hag a entan, ha saotret eo e gig gwirion gant kleñvedoù euzhus ar re varv.

— Man is a being with myriad lives and myriad sensations, a complex, multiform creature that bears within itself strange legacies of thought and passion, and whose very flesh is tainted with the monstrous maladies of the dead.

Muioc'h zo da lavarout a-du gant an amoedigezh eget na soñj d'an dud. Estlamm bras am eus ouzh an amoedigezh. Un doare kenhoal, d'am soñj.

— There is more to be said for stupidity than people imagine. Personally, I have a great admiration for stupidity. It is a sort of fellow-feeling, I suppose.

Na digalon eo ar wazed. Terriñ a reont kement lezenn a zo er bed ha spontet int gant teod ar bed.

— Men are such cowards. They outrage every law in the world and are afraid of the world's tongue.

N'emañ ket peurvad gwirion mab-den er pezh en deus, er pezh eo ne lavaran ket.

— The true perfection of man lies, not in what man has, but in what man is.

Ne dalv ket ar boan teurel ur sell war ur gartenn eus ar bed ha na ziskouez ket Utopia, rak lezel a ra a-gostez ar vro end-eeun ma'z erru Mab-den atav. Ha pa'z erru Mab-den eno e vann e selloù, ha, pa wel ur vro welloc'h, e laka da ouel. Utopiennoù deuet da wir eo an araokaat.

— A map of the world that does not include Utopia is not worth even glancing at, for it leaves out the one country at which Humanity is always landing. And when Humanity lands there it looks out, and, seeing a better country, sets sail. Progress is the realisation of Utopias.

Traoù dañjerus eo an uhelvennadoù. Gwell eo ar beziadoù. Gloazañ a reont, met gwelloc'h int.

— Ideals are dangerous things. Realities are better. They wound, but they are better.

Maezioù

Mar bijen o vevañ war ar maez e-pad c'hwec'h mizvezh, sur on e teujen ker plaen ma ne vije den ebet o tennañ an disterañ fed warnon.

– I feel sure that if I lived in the country for six months I should become so unsophisticated that no one would take the slightest notice of me.

Pa vezer e kêr en em ziduer. Pa vezer war ar maez e tiduer tud all. Borodus-kenañ eo.

— When one is in town one amuses oneself. When one is in the country one amuses other people. It is excessively boring.

Merc'hed

An doare nemetañ ma c'hall ur vaouez adreizhañ ur gwaz eo dre e enoeiñ kement ha ken bihan ma koll pep atapi ouzh ar vuhez.

— The only way a woman can ever reform a man is by boring him so completely that he loses all possible interest in life.

Ar merc'hed a c'hall ober forzh petra gant un deskamant dereat.

— With a proper background women can do anything.

Ar merc'hed, a lavarer, a gar gant o divskouarn, dik evel ma kar ar wazed gant o daoulagad, mar karont biskoazh.

— Women, as someone says, love with their ears, just as men love with their eyes, if they ever love at all.

Ar merc'hed a vev dre o fromoù hag evito, n'o deus tamm prederouriezh a-zivout ar vuhez.

— Women live by their emotions and for them, they have no philosophy of life.

Ar merc'hed fall a andell ouzh ar wazed. Ar merc'hed mat a enoe ar wazed. Setu aze ar c'hemm nemetañ a zo etrezo.

— Wicked women bother one. Good women bore one. That is the only difference between them.

Ar merc'hed ordinal a vez atav gwarizius ouzh o friedoù ; gwech ebet ne vez ar merc'hed koant ! Nepred n'o devez amzer. Atav e vezont ker sorbet gant bout gwarizius ouzh priedoù an dud all.

— Plain women are always jealous of their husbands; beautiful women never are! They never have time. They are always so occupied in being jealous of other people's husbands.

Ar merc'hed zo graet evit bout karet, neket evit bout komprenet.

— Women are made to be loved, not to be understood.

Ar Saozezed a guzh o fromoù betek goude ma vezont dimezet. De neuze en o diskouezont.

— Englishwomen conceal their feelings till after they are married. They show them then.

Ar wazed a c'hall karout ar pezh a zo dindano — traoù didalvez, mardozet, dizenoret. Ni, ar merc'hed, a azeul pa garomp ; ha pa gollomp hon azeulerezh e kollomp pep tra.

— Men can love what is beneath them — things unworthy, stained, dishonoured. We women worship when we love; and when we lose our worship we lose everything.

Arabat eo deoc'h bout kaset war hentoù ar vertuz — ar gwashañ er merc'hed eo. Atav e fell dezho e vefemp mat. Ha mard omp mat, pa gejont ouzhimp n'hor c'haront ket tamm ebet. Plijout a ra dezho hor c'havout fall diremed hag hon dilezel mat dihoalus.

— Don't be led astray into the paths of virtue — that is the worst of women. They always want one to be good. And if we are good, when they meet us they don't love us at all. They like to find us quite irretrievably bad and to leave us quite unattractively good.

Arabat eo fiziout en ur vaouez hag a lavar he gwir oad. Ur vaouez hag a lavarfe kement-se a lavarfe forzh petra.

— One should never trust a woman who tells one her real age. A woman who would tell one that would tell one anything.

C'hoarzhin a reot marteze, met dreist eo kejañ ouzh ur vaouez hag a gompren an den penn-da-benn.

— You may laugh, but it is a great thing to come across a woman who thoroughly understands one.

Evit ar wazed e voe savet ar bed ha neket evit ar merc'hed.

— The world was made for men and not for women.

Gwarzhus a-grenn eo an niver a vaouezed e London hag a flouret o friedoù. Ker vil eo da welout. N'eo end-eeun nemet gwalc'hiñ o lien naet a-wel d'an holl.

— The number of women in London who flirt with their own husbands is perfectly scandalous. It looks so bad. It is simply washing one's clean linen in public.

Hervez ar brederourien ez eo ar merc'hed arouez trec'h an danvez war ar spered, dres evel m'eo ar wazed arouez trec'h ar spered war an divezouriezh.

— To the philosopher women represent the triumph of matter over mind, just as men represent the triumph of mind over morals.

Keit ha ma c'hall ur vaouez hañvalout bout dek vloaz yaouankoc'h eget he merc'h-hi e vez laouen-holl.

— As long as a woman can look ten years younger than her own daughter she is perfectly satisfied.

Mar n'eo ket gouest ur vouez da dreiñ he fazioù da hoalus, n'eus nemet ur barez anezhi.

— If a woman cannot make her mistakes charming she is only a female.

Nag e plij d'ar merc'hed ober traoù dañjerus. Unan eus ar perzhioù enno hag a ran ar brasañ marzh warno eo. Ur vaouez a zousetfe gant forzh piv er bed keit ha ma vo tud o sellout.

— How fond women are of doing dangerous things. It is one of the qualities in them that I admire most. A woman will flirt with anybody in the world as long as other people are looking on.

Ne gredan ket e vefe merc'hed puritan. Ne soñj ket din e vefe ur vouez er bed ha na vefe ket lorc'het un tammig mar befe orgedet ganti. Kement-se eo a laka ar merc'hed ken azeuladus en un doare ken diharzus.

— I don't believe in the existence of Puritan women. I don't think there is a woman in the world who would not be a little flattered if one made love to her. It is that which makes women so irresistibly adorable.

Pilpouzien e vez peurliesañ ar wazed hag a ra kelenn d'ar re all, ha bepred e vez ordinal ar merc'hed hag a gelenn d'ar re all. N'eus netra er bed a-bezh dizereatoc'h d'ur vaouez eget un emskiant enepkemplegour. Hag an darn vuiañ eus ar merc'hed er goar, laouen on da lavarout.

— A man who moralises is usually a hypocrite, and a woman who moralises is invariably plain. There is nothing in the whole world so unbecoming to a woman as a nonconformist conscience. And most women know it, I am glad to say.

Repu ar merc'hed ordinal eo gouelañ, met diskar ar re gaer eo.

— Crying is the refuge of plain women but the ruin of pretty ones.

Ur bondoug dreist o deus ar merc'hed a-zivout an traoù. Dizoleiñ a reont pep tra war-bouez ar pezh a zo anat.

— Women have a wonderful instinct about things. They discover everything except the obvious.

Ur vaouez hollvat zo rekis evit ober un dra sot-nay.

— It takes a thoroughly good woman to do a thoroughly stupid thing.

Mignoniezh

Forzh piv a c'hall kenduiñ gant poanioù ur mignon, hogen un natur a-zibab zo rekis evit kenduiñ gant berzh ur mignon.

— Anyone can sympathise with the sufferings of a friend, but it requires a very fine nature to sympathise with a friend's success.

Ur gejadenn hag a grog dre ur veleudi a droio hep mar da vignoniezh wirion. Kregiñ a ra en doare reizh.

— An acquaintance that begins with a compliment is sure to develop into a real friendship. It starts in the right manner.

Politikerezh

Ar wirionez zo un dra gemplezhek-tre hag un afer kemplezhek-tre eo ar politikerezh. Bez' ez eus rodoù e-barzh rodoù. Gallout a reer kaout endalc'hoù e-keñver an dud hag a ranker paeañ. Abred pe ziwezhat er vuhez politikel e ranker treuzvarc'hata. An holl a ra.

— Truth is a very complex thing and politics is a very complex business. There are wheels within wheels. One may be under certain obligations to people that one must pay. Sooner or later in political life one has to compromise. Everyone does.

Ar politikerezh eo ma flijadur nemetañ. Gwelet a rit, hiziv an deiz n'eo ket dereat ober al lez a-raok bout daou-ugent vloaz pe bezañ romantel a-raok bout pemp ha daou-gent, neuze ni merc'hed kaezh hag a zo yaouankoc'h eget tregont vloaz, pe a lavar bout, n'hon eus netra digor dimp war-bouez ar politikerezh pe an dengarouriezh. Hag an dengarouriezh a hañval din bout aet end-eeun da repu an dud hag a venn andellat ouzh an hentez. Ar politikerezh zo gwell din. Me 'gav din ez eo... dereatoc'h.

— Politics are my only pleasure. You see nowadays it is not fashionable to flirt till one is forty or to be romantic till one is forty-five, so we poor women who are under thirty, or say we are, have nothing open to us but politics or philanthropy. And philanthropy seems to me to have become simply the refuge of people who wish to annoy their fellow-creatures. I prefer politics. I think they are more ... becoming.

Tri doare tiranted zo. Bez' emañ an tirant hag a vac'hom ar c'horf. Bez' emañ an tirant hag a vac'hom an ene. Bez' emañ an tirant hag a vac'hom koulz an ene hag ar c'horf. Ar priñs eo an hini kentañ. Ar pab eo an eil. Ar bobl eo an trede.

— There are three kinds of despots. There is the despot who tyrannises over the body. There is the despot who tyrannises over the soul. There is the despot who tyrannises over soul and body alike. The first is called the prince. The second is called the pope. The third is called the people.

Relijion

An dra euzhus nemetañ er bed eo enoe. Hennezh eo ar pec'hed nemetañ na vez nepred pardonet.

— The only horrible thing in the world is 'ennui'. That is the one sin for which there is no forgiveness.

An tonkadur ne gas ket embannerien dimp. Re fur pe re griz eo evit en ober.

— Destiny does not send us heralds. She is too wise or too cruel for that.

Ar garitez a grou pec'hedoù diniver.

— Charity creates a multitude of sins.

Bez' ez eus temptadurioù spontus hag a ranker nerzh – nerzh ha kalon – evit plegañ outo. Klaoustreañ buhez un den war un taol hepken – ha galloud pe blijadur e vefe ar c'hlaoustre ne vern din – n'eus tamm gwander ebet en dra-se. Ur galon euzhus, spontus zo.

— There are terrible temptations that it requires strength — strength and courage — to yield to. To stake all one's life on one throw — whether the stake be power or pleasure I care not — there is no weakness in that. There is a horrible, a terrible, courage.

Gwirionezioù maskloù eo gwirionezioù an usvedoniezh.

— The truths of metaphysics are the truths of masks.

N'eo ket ar geuzidigezh hag a frealz an dud hiziv an deiz, ar blijadur eo. Diamzeriet a-grenn eo ar geuzidigezh.

— What consoles one nowadays is not repentance but pleasure. Repentance is quite out of date.

Un dra evel un diougan n'eus ket anezhañ.

— There is no such thing as an omen.

Sevenadur

Aezamant eo an dra nemetañ e c'hall hor sevenadur reiñ dimp.

— Comfort is the only thing our civilisation can give us. (Lord Arthur Savile's Crime (1891))

Skiantoù

Dic'houest eo ar skiantoù da gregiñ en anpoell. Rak-se n'eus dazont ebet dezho er bed-mañ.

— Science can never grapple with the irrational. That is why it has no future before it in this world.

Gwell eo kemer plijadur digant ur rozenn eget lakaat he gwrizioù dindan ur mikroskop.

— Better to take pleasure in a rose than to put its root under a microscope.

Ur skiant dañjerus-tre eo ar c'hiromañs, hag unan a rankjed na dommañ, war-bouez en ur penn-ouzh-penn.

— Chiromancy is a most dangerous science, and one that ought not to be encouraged, except in a tête-à-tête.

Sonerezh

Dic'hallus eo din asantiñ d'ar c'hanaouennoù gall. Atav e hañval an dud soñjal ez int dizereat, hag e tiskouezont bout feuket, ar pezh a zo displet, pe e c'hoarzhont, ar pezh a zo gwashoc'h.

— French songs I cannot possibly allow. People always seem to think that they are improper, and either look shocked, which is vulgar, or laugh, which is worse.

Ken diskiant en holl e vez ar sonerien. Atav e fell dezho e chomfe peurvut an dud dik pa fell dezho bout peurvouzar.

— Musical people are so absurdly unreasonable. They always want one to be perfectly dumb at the very moment when one is longing to be absolutely deaf.

Mar soner sonerezh mat ne selaou ket an dud, ha mar soner sonerezh fall ne gomz ket an dud.

— If one plays good music people don't listen, and if one plays bad music people don't talk.

Levrlennadur

• (en) Holland, Merlin : Oscar Wilde: A Life in Letters, Fourth Estate, 2003 (ISBN 978-0-00-716103-4)

Liammoù diavaez

• (en) Wilde Online
• (en) Oscar Wilde Society